Οι ελλείψεις φαρμάκων έχουν γίνει ένα σοβαρό πρόβλημα που επηρεάζει τους ασθενείς και τους επαγγελματίες υγείας παγκοσμίως. Σύμφωνα με τον ΕΟΦ (Μάιος 2023), στην Ελλάδα τα σκευάσματα που βρίσκονται σε έλλειψη πλέον έχουν αυξηθεί από 215 σε 235, ενώ αρκετά έχουν αποσυρθεί.
Η αιτιολογία του προβλήματος είναι περίπλοκη, αλλά υπάρχουν μερικοί κύριοι παράγοντες που συμβάλλουν στις ελλείψεις φαρμάκων, συμπεριλαμβανομένων προβλημάτων στη διαδικασία παρασκευής, ποιοτικών και κανονιστικών προβλημάτων, φυσικών καταστροφών, παγκόσμιας πανδημίας και οικονομικών παραγόντων. Πολλές από τις τρέχουσες ελλείψεις φαρμάκων, είναι αποτέλεσμα της παγκόσμιας πανδημίας COVID-19, όπου η αυξημένη ζήτηση, οι διακοπές της εφοδιαστικής αλυσίδας και οι περιορισμοί στο εμπόριο έχουν προκαλέσει ελλείψεις πολλών φαρμάκων.1
Οι ελλείψεις φαρμάκων μπορεί να έχουν σοβαρές συνέπειες για τους ασθενείς, τους ιατρούς και τους παραγωγούς φαρμάκων. Οι ασθενείς μπορεί να αντιμετωπίσουν καθυστερημένες ή διακοπτόμενες θεραπείες, αυξημένο κόστος υγειονομικής περίθαλψης, μειωμένη ποιότητα ζωής, ακόμη και θάνατο σε ορισμένες περιπτώσεις, ενώ οι ιατροί μπορούν να αντιμετωπίσουν προβλήματα που σχετίζονται με μειωμένη ικανοποίηση των ασθενών και αυξημένο κίνδυνο ιατρικών λαθών λόγω άγνωστων ή εναλλακτικών φαρμάκων. Από την άλλη, οι παραγωγοί φαρμάκων μπορεί επίσης να υποστούν οικονομική ζημία, μειωμένο μερίδιο αγοράς και ζημιά στο όνομα και στη φήμη τους λόγω της αδυναμίας να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της αγοράς.2
Από τα παραπάνω, καταλαβαίνουμε ότι η διαθεσιμότητα φαρμάκων είναι ζωτικής σημασίας τόσο για τους ασθενείς όσο και για τους ιατρούς προκειμένου να είναι εφικτή η παροχή της κατάλληλης φροντίδας και θεραπείας. Οι ελλείψεις φαρμάκων, όμως, έχουν γίνει ένα σοβαρό ζήτημα τον τελευταίο καιρό, επηρεάζοντας πολλούς τομείς της ιατρικής, συμπεριλαμβανομένων των παιδιατρικών φαρμακευτικών προϊόντων. Στην περίπτωση των παιδιατρικών φαρμάκων, αυτή η έλλειψη μπορεί να δημιουργήσει δυσκολίες στη χορήγηση της δόσης με αποτέλεσμα να επηρεαστούν αρνητικά τα αποτελέσματα της θεραπείας. Η πρόσβαση σε φάρμακα όπως παρακεταμόλη, αμοξικιλλίνη, αζιθρομυκίνη, κεφπροζίλη, κεφουροξίμη, κλαριθρομυκίνη, ιβουπροφαίνη και πολλά άλλα, γίνεται όλο και πιο δύσκολη στις μέρες μας, εμποδίζοντας την αποτελεσματική θεραπεία του παιδιατρικού πληθυσμού.
Οι ελλείψεις φαρμάκων μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά τον παιδιατρικό πληθυσμό με πολλούς τρόπους. Για παράδειγμα, τα παιδιά με λοιμώξεις μπορεί να μην μπορούν να λάβουν τα κατάλληλα αντιβιοτικά. Σε αυτή την περίπτωση, τα παιδιά μπορεί να αναγκαστούν να στραφούν σε εναλλακτικές θεραπείες, οι οποίες μπορεί να είναι λιγότερο αποτελεσματικές ή να έχουν περισσότερες παρενέργειες. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε κακά αποτελέσματα, χαμηλότερη αποτελεσματικότητα της θεραπείας και αυξημένο κόστος υγειονομικής περίθαλψης. Τα παιδιά μπορεί επίσης να αντιμετωπίσουν μεγαλύτερη παραμονή στο νοσοκομείο, αυξημένες επισκέψεις στα επείγοντα και επανεισαγωγές, οδηγώντας σε υψηλότερες δαπάνες υγειονομικής περίθαλψης.
Οι φαρμακοποιοί μπορούν να παίξουν καθοριστικό ρόλο στην άμβλυνση των επιπτώσεων των αναδυόμενων ελλείψεων φαρμάκων, ειδικά εκείνων που σχετίζονται με την πανδημία.3 Συγκεκριμένα, μέσω της παρασκευής γαληνικών σκευασμάτων μπορούν να προσφέρουν εξατομικευμένες φόρμουλες για να καλύψουν το κενό των ελλείψεων και να συμβάλουν στο θετικό θεραπευτικό αποτέλεσμα για τον ασθενή.4
Η παρασκευή γαληνικών σκευασμάτων από φαρμακοποιούς με τη μορφή πόσιμων παιδιατρικών φαρμακευτικών εναιωρημάτων θα μπορούσε να είναι μια εξαιρετική λύση για να ξεπεραστούν ορισμένες από τις παραπάνω προκλήσεις, ειδικά στην περίπτωση του παιδιατρικού πληθυσμού. Η σύνθεση φαρμακευτικών εναιωρημάτων είναι η διαδικασία ανάμειξης στερεών και υγρών συστατικών για τη δημιουργία ενός ομοιογενούς μείγματος που είναι εύκολο να χορηγηθεί.5 Αυτή η μέθοδος σύνθεσης έχει χρησιμοποιηθεί αποτελεσματικά στη διαχείριση των ελλείψεων φαρμάκων. Όταν προκύπτουν ελλείψεις φαρμάκων, μια αποτελεσματική λύση είναι η μετάβαση σε ένα γαληνικό εναιώρημα που έχει παρόμοια χημική σύνθεση με το αρχικό φάρμακο. Για παράδειγμα, οι φαρμακοποιοί μπορούν να χρησιμοποιήσουν μια μορφή σκόνης του φαρμάκου, να το αναμείξουν με ένα κατάλληλο υγρό και να χορηγήσουν το μείγμα ως εναιώρημα. Αυτή η λύση μπορεί να προσφέρει αποτελεσματική διαχείριση των ελλείψεων φαρμάκων σε πολλές περιπτώσεις.
Κατά την παρασκευή ενός εναιωρήματος, η επιλογή του σωστού μέσου εναιώρησης είναι το κλειδί για την επιτυχία. Το ιδανικό μέσο εναιώρησης θα πρέπει να προσδίδει τα σωστά ρεολογικά χαρακτηριστικά στο τελικό παρασκεύασμα, συμπεριλαμβανομένου του να ομογενοποιείται εύκολα κατά την ανακίνηση όσο και του να είναι σταθερό σε ηρεμία. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μέσω των χαρακτηριστικών της ψευδοπλαστικότητας και θιξοτροπίας του μέσου εναιώρησης. Αυτά τα χαρακτηριστικά είναι πολύ σημαντικά για την παροχή υψηλής ακρίβειας και συνέπειας στη δόση καθ' όλη τη διάρκεια της θεραπείας.6 Επιπλέον, το σωστό μέσο εναιώρησης θα πρέπει να είναι συμβατό με ένα ευρύ φάσμα APIs, γεγονός που πρέπει να υποστηρίζεται από πολλαπλές επιστημονικές μελέτες σταθερότητας. Ένα άλλο χαρακτηριστικό που καθιστά κατάλληλο ένα μέσο εναιώρησης είναι η ασφάλεια των συστατικών. Όλα τα συστατικά πρέπει να επιλέγονται σχολαστικά για να ελαχιστοποιούνται οι παρενέργειες και οι αλλεργικές αντιδράσεις, ειδικά για ευάλωτους ασθενείς όπως τα παιδιά. Μαζί με την ασφάλεια των συστατικών, η άνεση του ασθενούς είναι επίσης σημαντική. Το μέσο εναιώρησης θα πρέπει να προσφέρει στο τελικό εναιώρημα ευχάριστη γεύση με ελαφριά υφή, χωρίς επίγευση και να είναι εύκολο στην κατάποση ειδικά σε περίπτωση παιδιατρικών φαρμακευτικών εναιωρημάτων.
Με βάση όλα τα παραπάνω, η σειρά μέσων εναιώρησης SyrSpend® SF είναι μια καινοτόμα σειρά μέσων εναιώρησης για τη σύνθεση από του στόματος υγρών δοσολογικών μορφών με όλα τα κριτήρια του ιδανικού φορέα εναιώρησης. Το SyrSpend® SF περιέχει στη σύνθεσή του άμυλο που του προσδίδει μοναδική, ενεργή τεχνολογία εναιώρησης και παρέχει σταθερή, ατομική δοσολογία καθ' όλη τη διάρκεια της θεραπείας. Η σειρά μέσων εναιώρησης SyrSpend® SF μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη σύνθεση φαρμακευτικών εναιωρημάτων για την κάλυψη των ελλείψεων φαρμάκων στην αγορά. Παρακάτω, υπάρχουν ορισμένα παραδείγματα γαληνικών συνταγών με APIs σε:
Amitriptyline 25 mg/ml σε SyrSpend® SF
Amoxicillin (trihydrate) 50 mg/ml σε SyrSpend® SF
Cefprozil 50 mg/ml σε SyrSpend® SF
Clavulanic acid 12.5 mg/ml σε SyrSpend® SF
Dexamethasone 20 mg/ml σε SyrSpend® SF
Furosemide 10 mg/ml σε SyrSpend® SF ALKA
Fusidic acid 50 mg/ml σε SyrSpend® SF
Oseltamivir (phosphate) 6 mg/ml σε SyrSpend® SF
Oseltamivir (phosphate) 15 mg/ml σε SyrSpend® SF
Sulfamethoxazole 40 mg/ml σε SyrSpend® SF
Trimethoprim 8 mg/ml σε SyrSpend® SF
Τα γαληνικά παιδιατρικά φαρμακευτικά εναιωρήματα μπορούν να προσφέρουν πολλαπλά οφέλη, όπως ακρίβεια δόσης, ευελιξία στην παρασκευή φαρμάκων και την ικανότητα προσαρμογής των σκευασμάτων για να ανταποκρίνονται στις διαφορετικές ανάγκες των ασθενών. Επιπλέον, η ευελιξία της σύνθεσης του γαληνικού σκευάσματος διασφαλίζει ότι το εναιώρημα μπορεί να προσαρμοστεί για να καλύψει τις ειδικές ανάγκες μεμονωμένων ασθενών, γεγονός που ενισχύει τα αποτελέσματα της θεραπείας.7
Καταλήγοντας, οι ελλείψεις φαρμάκων μπορούν να αντιμετωπιστούν χρησιμοποιώντας γαληνικά παιδιατρικά φαρμακευτικά εναιωρήματα.8 Η διαδικασία παρασκευής τους από τον φαρμακοποιό παρέχει μια βιώσιμη λύση και παράλληλα διασφαλίζει ότι οι ασθενείς λαμβάνουν τη σωστή δόση φαρμάκου, ακόμη και όταν υπάρχει έλλειψη του απαιτούμενου φαρμάκου. Με την ανάμειξη στερεών και υγρών συστατικών για τη δημιουργία ενός ομοιογενούς μείγματος, οι φαρμακοποιοί μπορούν να διασφαλίσουν ότι οι ασθενείς λαμβάνουν αποτελεσματική θεραπεία. Ωστόσο, μέγιστη προσοχή θα πρέπει να δοθεί στη διαδικασία παρασκευής και ιδιαίτερα στην επιλογή του ιδανικού μέσου εναιώρησης, επειδή αυτό προσδίδει ιδανικά χαρακτηριστικά στο τελικό εναιώρημα.9 Αν και οι ελλείψεις φαρμάκων αποτελούν σημαντικό πρόβλημα, εφαρμόζοντας αποτελεσματικές στρατηγικές όπως η παρασκευή παιδιατρικών φαρμακευτικών εναιωρημάτων, μπορεί να περιορίσει τις δυσκολίες και να παρέχει επαρκή και ποιοτική φροντίδα σε όλους τους ασθενείς.
1. Mazer‐Amirshahi, M., Pourmand, A., Singer, S., Pines, J. M., & van den Anker, J. (2014). Critical drug shortages: implications for emergency medicine. Academic Emergency Medicine, 21(6), 704-711.
2. Phuong, J. M., Penm, J., Chaar, B., Oldfield, L. D., & Moles, R. (2019). The impacts of medication shortages on patient outcomes: a scoping review. PloS one, 14(5), e0215837.
3. Badreldin, H. A., & Atallah, B. (2021). Global drug shortages due to COVID-19: impact on patient care and mitigation strategies. Research in Social and Administrative Pharmacy, 17(1), 1946-1949.
4. Mohiuddin, A. K. (2019). Extemporaneous compounding: selective pharmacists with separate skill. Innovations in Pharmacy, 10(4).
5. Kristina, S. A., Wiedyaningsih, C., Widyakusuma, N. N., & Aditama, H. (2017). Extemporaneous compounding practice by pharmacists: a systematic review. Int J Pharm Pharm Sci, 9(2), 42.
6. Visser, J. C., Ten Seldam, I. E., van der Linden, I. J., Hinrichs, W. L., Veenendaal, R. F., Dijkers, E. C., & Woerdenbag, H. J. (2018). Comparison of Rheological and Sedimentation Behavior of Commercially Available Suspending Vehicles for Oral Pharmaceutical Preparations. International journal of pharmaceutical compounding, 22(3), 247-251.
7. Carvalho, M., & Almeida, I. F. (2022). The Role of Pharmaceutical Compounding in Promoting Medication Adherence. Pharmaceuticals, 15(9), 1091.
8. McBane, S. E., Coon, S. A., Anderson, K. C., Bertch, K. E., Cox, M., Kain, C., ... & Philbrick, A. M. (2019). Rational and irrational use of nonsterile compounded medications. Journal of the American College of Clinical Pharmacy, 2(2), 189-197.
9. Visser, J. C., Ten Seldam, I. E., van der Linden, I. J., Hinrichs, W. L., Veenendaal, R. F., Dijkers, E. C., & Woerdenbag, H. J. (2018). Comparison of Rheological and Sedimentation Behavior of Commercially Available Suspending Vehicles for Oral Pharmaceutical Preparations. International journal of pharmaceutical compounding, 22(3), 247-251.
